Maratonac

Njujork, sredina 1970-ih. Brat (B. Dova) ratnog zločinca iz Drugog svetskog rata, SS-ovca Kristijana Sela (L. Olivije), izlazi iz banke u kojoj je spremio kofer sa vrednim sadržajem. Međutim, naoko rutinska operacija pretvori se u verbalni obračun sa postarijim Njujorčaninom Jevrejinom sa kojim počne da se naterava gradskim ulicama. Nepažnjom dvojice staraca njihova se vozila zalete u cisternu punu goriva i obojica poginu. Istovremeno, primerni doktorant na Univerzitetu Kolumbika Tom "Bejb" Babington (D. Hofman) trči na svom uobičajenom jutarnjem treningu i jedva primećuje tragediju u susednoj ulici. Obožava maraton i priprema doktorsku disertaciju o Makartijevoj eri čija je žrtva bio i njegov otac (A. Džozef). Tomov stariji brat Dok (R. Šajder) predstavlja se kao uspešan poslovni čovjek, ali sa kolegom Džejnvejom (V. Devejn) zapravo radi za tajnu vladinu agenciju na tragu neonacističkoj organizaciji koja švercuje dragulje. Dok se vrati u Njujork, a Tom mu ispriča da su ga dvojica muškaraca napala u parku dok je bio sa svojom novom devojkom Elzom (M. Keler)...

Američki dramatičar i romanopisac Vilijam Goldman proslavio se svojim hvaljenim filmskim scenarijima za koje je primio dva Oskara (Buč Kesidi i Sandens Kid, Svi predsednikovi ljudi) i nizom intrigantnih romana (Vrućina, Magija, Nevesta princeza) koji su, doduše uz potpuno različite umetničke rezultate, redovno dobijali svoje filmske verzije. I tematikom i porukama između klasičnih trilera i naučne fantastike Goldmanov je književni opus posebno vredan zbog radova sa sugestivnim političkim konotacijama čiji je nabolji predstavnik možda upravo "Maratonac" koji je 1976. doživeo ekranizaciju prema piščevom scenariju u filmu oskarovca Džona Šlezingera  (Ponoćni kauboj).

Film je gotovo savršeno pogodio trenutak u kom je predstavljen: američko se društvo našlo u političkom motivacijskom blatu nakon Vijetnamskog rata i afere Votergejt, a upitnost do juče nedodirljivih vrednosti prosečnog Amerikanca (individualizam, poverenje u institucije, nacionalna sigurnost) dosegla je sam vrhunac. Zato je Šlezingerov film, sa pričom o naivnom mladiću koji se kroz rušenje bukvalno svih svojih ideala (porodičnih, ljubavnih i socijalnih) pretvara u sopstvenu beskompromisnu suprotnost, ogledni primer duha američke kinematografije 70-ih.

Stilski ogoljen, vizuelno tmuran, atmosferom uznemirujuć (odlična muzika Majkla Smola), te karakterno fascinantan, "Maratonac" je prava studija o unutrašnjem i spoljnom nasilju, te ljudskoj izdržljivosti u svetu natrpanom lažima, destrukcijom i zločinom. Pritom su glavni glumci D. Hofman (Krejmer protiv Krejmera) i veteran L. Olivije (Hamlet) ostvarili besprekorne uloge u potpunosti se uživevši u svoje likove. Zanimljivo je da je Olivije, inače za nastup u ovom filmu nominovan za Oskara u kategoriji najboljeg epizodnog glumca, dve godine posle jednako uverljivo odglumio lovca na naciste u trileru Franklina Šafnera "Momci iz Brazila".